European Energy Programme for Recovery

Ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 663/2009 European Energy Programme for Recovery – EEPR (Europejski program energetyczny na rzecz naprawy gospodarczej EPENG) jest jedną z czołowych inicjatyw, jakie podjęła UE w odpowiedzi na globalny kryzys gospodarczy i finansowy, który wybuchł w 2008 r. Służy on współfinansowaniu wybranego zestawu projektów w sferze energetyki zmierzających do podtrzymania zdolności gospodarki europejskiej do nakładów inwestycyjnych, przyczyniając się jednocześnie do osiągania naczelnych celów unijnej polityki energii i przeciwdziałania zmianie klimatu.

EPENG sprawdził się w skali całej UE jako cenne narzędzie przyspieszenia wdrażania dużych projektów energetycznych, odgrywając rolę silnego bodźca w kierunku naprawy gospodarczej. Co więcej, zasięg EPENG uległ rozszerzeniu dzięki asygnowaniu niewykorzystanych funduszy na cele w sektorach efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii. Stało się to możliwe dzięki wprowadzeniu zmian w rozporządzeniu EPENG, dokonanemu sprawnie dzięki płynnej współpracy między instytucjami europejskimi.

EPENG pełni kluczową rolę w dążeniu do osiągnięcia celów, jakie wyznacza polityka energetyczna Unii, umocowana w art. 194 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a ostatnio potwierdzonych przez Radę Europejską w dniu 4 lutego 2011 r. Jego funkcja, polegająca na ukierunkowywaniu oraz usprawnianiu wdrażania projektów, została niejednokrotnie uznana. W szczególności w ramach pakietu na rzecz infrastruktury energetycznej doceniono wkład, jaki wnosi ów program w odniesieniu do mobilizowania projektów infrastrukturalnych oraz ograniczania zakłóceń dostaw, które miałyby negatywne skutki odczuwalne dla obywateli i gospodarki w Europie.

Jak zaznacza w konkluzjach z dnia 4 lutego 2011 r. Rada Europejska, „zapewnienie bezpiecznej, zrównoważonej i przystępnej cenowo energii, co ma przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności Europy, pozostaje kwestią priorytetową. Działania na poziomie UE mogą i muszą przynieść wartość dodaną podczas realizacji tego celu.” Wkład EPENG w realizację tak sformułowanego celu jest niebagatelny. Przyszłe programy w dziedzinie energii mogą opierać się na doświadczeniach zgromadzonych za pomocą modelu EPENG.

Program otworzył niebywałe pole możliwości zdecydowanego ożywienia inwestycji w strategiczne projekty inwestycyjne UE, zwłaszcza w czasie, kiedy czysto ekonomiczne przesłanki, w połączeniu z kryzysem gospodarczym i finansowym, ograniczały napływ nowych nakładów.

Dzięki EPENG udało się nadać infrastrukturze gazowej prawdziwie europejski wymiar, umożliwiając sprawniejsze i szybsze wdrożenie trzeciego pakietu rynku wewnętrznego oraz nowego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu, które weszło w życie z dniem 2 grudnia 2010 r. Program przyczynił się do poprawy funkcjonowania wewnętrznego rynku gazu, udostępniając połączenia międzysystemowe Europy Wschodniej i Zachodniej, włączając peryferyjnie położone państwa członkowskie, Europę Środkową i Wschodnią, stopniowo wdrażając sieć dwukierunkowych gazociągów oraz łącząc dotychczasowe „wyspy energetyczne”. Gdy tylko te projekty zostaną ukończone, groźba kryzysów gazowych takich, jak w styczniu 2009 r. zostanie w znacznym stopniu zażegnana. Co więcej, stanowił on jednoznaczny gest pod adresem dostawców zewnętrznych (jak Turkmenistan, Azerbejdżan i Irak dla korytarza południowego, oraz Algierii dla korytarza Śródziemnomorskiego), podkreślający zaangażowanie Unii Europejskiej w sprawę dywersyfikacji tras dostaw energii. Wpierane projekty w sferze elektroenergetycznej nadały zdecydowanie większy impet dążeniu do urzeczywistnienia rynku wewnętrznego, przy pełnym udziale wszystkich zainteresowanych stron w całej UE, przynosząc zdecydowaną poprawę bezpieczeństwa dostaw wszystkim zaangażowanym krajom i regionom. Program pozwoli na rozładowanie wąskich gardeł i zintegrowanie wysp energetycznych takich jak republiki nadbałtyckie, Półwysep Iberyjski, Irlandia, Sycylia czy Malta. Szereg nowych połączeń międzysystemowych odgrywa również bardzo ważną rolę w dziele integracji odnawialnych źródeł energii z systemem energii elektrycznej.

W efekcie EPENG przyspieszył wdrażanie projektów dzięki finansowaniu konkretnych działań, takich jak badania techniczne, prace projektowe i badania środowiskowe, zamówienia elementów o długim czasie realizacji (rur, kabli, stacji konwertujących, transformatorów itp.) oraz zlecanie prac budowlanych. To właśnie dzięki programowi organizatorzy projektów mogli szybciej uzyskać dodatkowe fundusze z instytucji finansowych. Wsparcie ze środków EPENG pozwoliło wielkiej liczbie projektów, które stały w obliczu poważnych trudności z pozwoleniem ze względu na brak decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, uzyskać status priorytetu dla zainteresowanej administracji krajowej.

EPENG wszedł już w fazę wdrażania. Jak dotąd większość projektów osiągnęła fazę prac budowlanych lub przygotowawczych, a trzy z nich zostały już zakończone. EPENG pozwala przyspieszyć realizację projektów poprzez finansowanie poszczególnych działań - takich jak: opracowania techniczne, inżynierskie i środowiskowe, procedury zamówień elementów o długim czasie wykonania oraz prac budowlanych. W wyniku programu organizatorzy projektów mogli łatwiej uzyskać dodatkowe fundusze z instytucji finansowych.